رنگ و نقاشی / جلوه ای رویایی از شکوه زندگی

قدمت استفاده از رنگ و هنر نقاشی بر بدنه غارها بیش از 30 هزار سال قبل تخمین زده شده است. در حقیقت هنر نقاشی همواره همراه انسان اولیه رشد کرده و تکامل یافته است.

رنگ 

تصور جهان بدون رنگ، تصوری است غیرواقعی چرا که رنگ در تمام اجزای ریز و درشت جهان وجود داشته است. حضور رنگ در زندگی انسان نقش موثری داشته زیرا دریافت­های عینی از طریق رنگ انجام می­پذیرد بنابراین تشخیص کلیه دریافت­های مادی بصورت رنگ قابل قبول است. چرا که بخش عمده­ای از ارتباطات انسان بکمک رنگ صورت می ­پذیرد و بخشی هم با رنگ ارتباط برقرار نمی­کند مثل زمانی که کسی بیرون از محوطه یک کلاس مشغول صحبت کردن باشد.

دریافت ما از چگونگی یک اثر هنری یا تاریخی و متمایز کردن اجزای آن از یکدیگر با شدت و ضعف رنگ انجام می ­پذیرد در کل رنگ­ها در زندگی انسان نقش عاطفی و فرهنگی دارند و توجه به رنگ­های استفاده شده در ادوار گذشته ضرورتی است که کمتر بدان توجه شده است.

رنگ­های استفاده شده در هر دوره مبین نگرش فرهنگی آن دوره به عناصر پیرامون است. رنگ جهان هستی در ترکیب با فرم موجودیت دینامیکی (شکلی) پیدا  می­کند خلق آثار فرهنگی هر دوره نمایانگر آثار فرهنگی آن دوره است که با رنگ و فرم ارایه شده است. جان راسکین و ویلیام موریس طراحی یا فرم را ابزار آگاهی می­دانستند.

این دانسته ­ها در طول تاریخ انسان همواره با انسان بوده است. زیرا فرم یا شکل هنری ادوار مختلف حاصل طراحی انسان است که از طریق آن می­توان سطح رشد فکری مردمان هر دوره را ارزیابی کرد بنابراین هر دوره دارای یک هویت بصری است که سبک خاصی را نشان می­دهد که در زمان خود مورد قبول و پذیرش مردمان است بعبارتی هویت منظر است که با رنگ جلوه خاص پیدا می­کند. استفاده از رنگ برای بیان باورهای انسان از قدیمترین دوران یعنی از زمانی که اثری از خود برجای گذاشته تا زمان حال برقرار است. اولین نقوش رنگین غارها یا اولین نقوش رنگ سفال­ها تماما حکایت از حالات درونی فرد هنرمند با جامعه او دارد. وجه ممیزی معابد اولیه با خانه ­های ساده مردم استفاده از نقوش رنگین در معابد است یعنی از طریق رنگ عواطف و احساس انسان دگرگون می­شود و بیان می­گردد و این دگرگونی به حد تاثیر گذار است.

نقاشی های ابتدایی بشر در دوران پیش از تاریخ 

نخستین آثار باقی مانده از مردمان ماقبل تاریخ بر دیوارهای غارهای اروپا خصوصا غارهای فرانسه ( لاسکو، فون دوگوم)  و اسپانیا ( آلتامیرا ، کاستنن) باقی مانده است. بر این اساس نخستین هنر انسان ابتدایی، هنر نقاشی بر دیوار غارهاست. البته مجسمه های کوچک که اصولا الهه باروری هستند نیز از همین غارها بدست آمده ولی قدمت نقاشی های موجود در غار بیشتر است. کهن ترین این آثار به زمانی در فاصله تقریبا 30 هزار سال تا 10 هزار سال پیش تعلق دارد.

1. نقاشی دیواری غار در آلتامیرا اسپانیا ( 18500 الی 14000 سال قبل)
2. نقاشی دیواره­های غار لاسگو در فرانسه با قدمتی بیش از 17000 سال قبل
3. نقاشی دیواری غار در سانتا کروز آرژانتین، مربوط به 9000 الی 3000 سال قبل

 

نظریه ای وجود دارد که معتقد است بیشتر این نقاشی ها اعتقادی بوده اند. بدین گونه که بشر دوران پیش از تاریخ تصور بر این داشت که با تصویر نمودن یک حیوان بعنوان هدف شکار روزهای آینده اش، در حالی که تیری بر بدن آن حیوان فرو رفته، قادر خواهد بود تا در عرصه عمل نیز او را شکار کند.

 

 

 

 

 

 

نقاشی ایرانی: از غارنگاره­ ها تا مینیاتور

تاریخ هنر نقاشی در ایران به دوره غارنشینی برمی‌گردد. در غارهای استان لرستان تصاویر نقاشی شده‌ای از حیوانات و انسان‌ها کشف شده است که متعلق به بیش از ۱۲هزار سال پیش است.

ویژگی­های نقوش غار میرملاس در لرستان مربوط به 12000 سال قبل

• نقوش مجرد و انتزاعی هستند
• نقوش حیوانی و انسان در حال شکار
• نقشهایی از جانورانی که بر اسب سوارند 
• سعی در زنده ­نمایی و شبیه ­سازی کمتر است
• نقش­هایی استیلیزه و ساده دیده می­شود
• هنرمند در عین حال قدرت خود در نقش ­پردازی از طبیعت را گاه به نمایش گذاشته است.
• اندازه صورت‌ها در نگاره‌های سنگی میرملاس بین ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر و اغلب با نقش‌های حیوانات به صورت نیمرخ است

 

 

 

نقوش روی سفالینه پیش از تاریخی ایران

علاوه بر نقاشی غارها، نقاشی‌های کشف شده بر روی ظروف سفالی در تپه سیلک و شوش نیز ثابت می‌کند، هنرمندان ایرانی در این مناطق با هنر نقاشی آشنایی داشته‌اند. نقش‌های روی سفالینه‌ها عبارت‌اند از شکل حیوانات و طبیعت که بسیار ساده و هندسی ترسیم شده‌اند. با توجه به این که خط از نقاشی به وجود آمده است، به نظر می‌رسد این نقاشی‌ها مایه‌ای از خط نیز داشته‌اند. همچنین نقاشی‌های معدودی متعلق به دوره اشکانیان در کوه خواجه سیستان و   دورا اروپوس در بین‌النهرین یافت شده است

ویژگی­های گرافیکی نقوش سفال پیش از تاریخ ایران

• سفالگر پیش از تاریخ با خطوط ساده به نقاشی اشکال، جانوران و انسان بر ظروف سفالی می ­پرداخته است.
• هنرمند آن زمان، با خطوط موّاج موازی درون یک دایره و مستطیل، به آب و مثلثی که سطح آن چارخانه بندی شده، به کوه و مربعی که با خطوط افقی و عمودی تقسیم شده و خطوط موّاج در آن کشیده شده، احتمالاً به زمین زراعی اشاره کرده و روی ظروف نقوش جانورانی شامل بز، قوچ، گوزن، گاو، پرندگان را ترسیم نموده است.
• نقوش به کار رفته نخست شامل اشکال هندسی و سپس نقش جانوران چون بز، قوچ، اسب، گاو، پلنگ،گراز، آهو، خرگوش, ماهی و پرندگان مانند غاز ، لک لک ، مرغابی بوده در دوره بعد نقوش و خطوط به عواملی در زندگی و اعتقادات اختصاص یافته است.

 

موتیف­های نقاشی روی سفال شوش در 3500 الی 2500 ق.م.

™دارای نقوش هندسی

™نقوش حیوانات

™نقوش پرندگان

 

 

نقش بز در سفال پیش از تاریخ