مبحثی در نام شناسی

یکی از مهمترین مباحث زبان شناسی تاریخی نام شناسی است. برای شروع مبحث در ابتدا مقاله ای در همین مورد بارگذاری می گردد.

زبان‌شناسی تاریخی[1]

به دانش مطالعه تغییرات زبان‌ها در گذر زمان اطلاق می‌شود. زبان‌شناسی تاریخی نه تنها برای پی بردن به دینامیک و چگونگی عملکرد پدیده بروز تغییرات در زبان‌ها اهمیت دارد، در مقیاسی بالاتر و کلی‌نگرانه‌تر، در جهت فهم طبیعت زبان‌ها انسانی مفید و حیاتی است، چرا که، زبان‌ها به هیچ وجه ثابت و استاتیک نیستند، بلکه، بطور مداوم و پیوسته در حال نشو و نما و جریان می‌باشند. برای تحقیق نام شناسی لازمست تا پژوهشگر در مبحث زبان شناسی تاریخی تسلط لازم را داشته باشد.

نام‌شناسی

نام‌شناسی یا اُنوماستیک (به فرانسوی: onomastique؛ به انگلیسی: onomastics) دانش مطالعهٔ منشأ، تاریخ و استفاده از اسم‌های خاص است. 

توپونیم

جای‌نام‌شناسی (توپونیمی یا توپونوماستیک یا دانش بررسی نام مکان‌ها)، یکی از شاخه‌های اصلی نام‌شناسی است.

اسامي جغرافيايي در علم توپونيمي در سه گـروه متمـايز مـورد بررسـي قرار ميگيرند:
1 .اسامي نقاط مسكوني يا جاي نامها (Oykonyms)
2 . اسامي كوهها، دشتها، پستي و بلنديها (Oronyms)
3 . اسامي موردهاي آبي يا آبنامها (Hydronyms)

هیدرونیم

شاخة علمي را كه در زبانشناسي به بررسي و تحقيق درمورد اسامي جغرافيـايي ميپردازد، توپونيمي مينامند. توپونيمي درپي رشد تحقيقات زبانشناسي در قرن بيستم به وجود آمده و به عنوان بخشي از زبانشناسي همگاني (در مبحث نـامشناسـي[2]) بـه بررسي اسامي جغرافيايي ميپردازد. يكي از سه شاخه عمـدة مـورد بررسـي توپـونيمي، آبنامها هستند كه موضوع اصلي آن اسامي موردهاي آبي است.

آبنامها به مجموع اسامي كلية منابع آبي اعم از زيرزميني و روي زمينـي اطـلاق ميشود. منابع آبي از ديرباز به دو دسته تقسيم ميشوند:

• منابعي كه از ابتـدا بـه صـورت طبیعی شكل گرفته و به وجود آمده اند؛ مانند اقيانوسها، درياها، نهرها، رودخانه ها، درياچه ها، آبشارها، چشمه ها، آبهاي معدني، تالابهـا، مـردابهـا، بـاتلاقهـا، بركه ها، مسيلها، زهابها، جويبارها، كاريزها، ماندآب ها.
• دسته دوم منابع يا موردهـاي آبی مصنوع دست بشر هستند؛ مانند سدها، درياچه مصنوعي، بندهـا، كانـال هـا، آب انبارها، پلهاي آبرو، چاههاي آب، قناتها، استخرها، مخزنهاي آب و….

نام شناسی انسانها

شاخهٔ دیگر، آنتروپونوماستیک (به فرانسوی: anthroponomastique) است که به بررسی نام انسان‌ها (افراد) می‌پردازد. نام‌شناسی می‌تواند در داده‌کاوی با برنامه‌های کاربردی مفید باشد.

منابع و مقالات پیشنهادی

پژوهشی در نام های خاص باستانی / دانلود

زبان شناسی تاریخی و چشم انداز آینده آن – تالیف : نادر جهانگیری / دانلود 

درآمدی بر زبان شناسی تاریخی – تالیف : آنتونی آرلاتور – ترجمه : یحیی مدرسی / دانلود 

کتاب هيدرونيمهاي ايران (پژوهشي در آبنامهاي ايران) نويسنده: دكتر فيروز رفاهي علمداري

پی نوشت ها :

[1] Historical linguistics

[2] Onomastics