پایان نامه های کارشناسی ارشد با حداقل سطح علمی قابل قبول

جامعه علمی و محیط دانشگاهی تافته جدا بافته نیست و طبیعتا متاثر از مشکلات عدیده جامعه امروزی کشور دارای ایرادات، مسائل و مشکلات بیشماری است. تنزل شدید سطح علمی و ارزش پژوهشی پایان نامه های کارشناسی ارشد نیز یکی از ویرانگرترین آسیب هایی است که تبعات آن در سالهای آینده محیط علمی و اجتماعی جامعه را دچار چالش های جدی خواهد نمود.

پرده اول

افزایش بی رویه و غیرضرور واحد های دانشگاهی اعم از دانشگاه آزاد، پیام نور، علمی کاربردی، موسسه های آموزش عالی غیرانتفاعی و پردیس های واحد های شاخص از یکسو، و کاهش انسانی و جمعیتی نسل جدید جوانان داوطلب ورود به محیط دانشگاهی از سوی دیگر. دو عامل اساسی بودند تا از سال 1385 آرام آرام ورودی های مقاطع کاردانی و کارشناسی دانشگاه ها به حدی کاهش یابد که برای اولین بار در کشور تعداد صندلی ها از تعداد داوطلبان بیشتر باشد و به تبع آن بسیاری از رشته های تحصیلی در بسیاری از واحدها و مراکز دانشگاهی قطع مقطع گردند.

این امر در دانشگاه آزاد و موسسه های آموزش عالی نمود بیشتری پیدا کرد زیرا حیات اقتصادی این گروه از مراکز دانشگاهی وابسته به شهریه دانشجویان می باشد و کاهش شدید دانشجو به معنای کاهش کمرشکن درآمد دانشگاه های مزبور می باشد لاجرم مدیران و مسئولان این قبیل مراکز با خاتمه دادن به رشته های کم داوطلب یا بدون دانشجو به نحوی سعی در جبران خسارات مالی آن نمودند، که البته به لحاظ منطقی و مدیریت مالی امری طبیعی می نماید.

پرده دوم

پذیرش واقعیت افزایش غیرمنطقی مراکز دانشگاهی در سطح کشور و کاهش چشمگیر داوطلبان ورود به دانشگاه ها و تبعات سنگین مالی آن، برنامه ریزان و سیاست گذاران را برآن داشت تا با تکیه بر پتانسیل جمعیت زیاد فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته های تحصیلی سالهای پیشین، ظرفیت پذیرش مراکز دانشگاهی در مقطع کارشناسی ارشد را تا سرحد ممکن افزایش دهند. از دیدگاه ریاضی و آماری این امر حتی اگر مسکن موقتی برای دوره زمانی 5 الی 10 ساله هم باشد اما در نهایت موثر بنظر می آمد. از اینرو تقریبا از سالتحصیلی 91-90 بسیاری از واحدها و مراکز دانشگاهی از یکسو اقدام به اخذ مجوز برای تاسیس رشته های جدید در مقطع کارشناسی ارشد نمودند، و از سوی دیگر ظرفیت پذیرش را در هر ورودی افزایش دادند بگونه ای که در برخی از دانشگاه ها تعداد ورودی یک رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد بیش از 50 نفر بود که این رقم کاملا شگفت انگیز و غیرقابل درک می باشد.

پرده سوم

انبوه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد در رشته های تحصیلی مختلف در دانشگاه های متعدد پس از طی دو یا سه ترم بسته به رشته تحصیلی سرانجام به مرحله اصلی تحصیل خود یعنی پایان نامه می رسند. و این دقیقا آغاز مشکلات آسیب زا می باشد که متاسفانه تا به امروز چاره ای برای آن اندیشیده نشده است.

اگر به شرایط آیین نامه ای و اصولی ویژگی ها و صلاحیت های اساتید مجاز به راهنمایی و مشاوره پایان نامه های کارشناسی ارشد توجه شود و مقایسه ای با تعداد اساتید مجاز براساس همان اصول انجام شود نکته ای روشن می گردد که هم اکنون آشکارا در جریان است. مشکلی بنام کمبود استاد دارای صلاحیت لازم که بتواند بعنوان استاد راهنما یا مشاور دانشجویان کارشناسی ارشد را در مرحله پایان نامه مدیریت و راهنمایی نماید. حتی افزایش ظرفیت اساتید و لغو اجباری بودن استاد مشاور نیز تا به امروز نتوانسته مشکل کمبود استاد را مرتفع نماید.

اما این تمام ماجرا نیست، مشکل اصلی مربوط به انتخاب موضوعات پایان نامه ها و روش تحقیق و گردآوری داده ها و نهایتا تالیف و تدوین متن پایان نامه است.

کثرت دانشجویان کارشناسی ارشد، تعجیل اساتید و گروه ها برای ختم سریع دانشجوی فعلی و باز شدن ظرفیت برای دانشجوی منتظر، پایین بودن سطح علمی برخی از اساتید راهنما و مشاور که تنها به دلیل شرایط امکان حضور یافته اند و در حالت معمول مجاز به اخذ پایان نامه نمی بودند. عواملی هستند که مجموعا منجر به خروجی نافرجامی می شوند که عنوان نوشتار حاضر است، یعنی : “پایان نامه های کارشناسی ارشد با حداقل سطح علمی قابل قبول”

در طی دو سال گذشته دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد بسیاری از دانشگاه های مختلف با نگارنده این سطور و دیگر همکاران تماس گرفته اند تا از راهنمایی جهت تهیه منابع و یا تدوین و نگارش صحیح متن پایان نامه برخوردار شوند. در نهایت تاسف در تمامی موارد دو نکته واضح و آشکار بوده است، اول آنکه اساتید دانشجویان مزبور به دلیل عدم تخصص و توانایی علمی لازم از هرگونه راهنمایی و مشاوره مفید و موثر ناتوان بوده اند. و دوم این که در بسیاری موارد موضوع پایان نامه اخذ شده موضوعی تکراری بوده است که پیشتر در مورد آن چندین عنوان کتاب و پایان نامه و ده ها عنوان مقاله در داخل و خارج از کشور تالیف و منتشر گردیده است.

نتیجه این امر کاملا آشکار است، خروجی فرایند مزبور متنی خواهد بود با موض و محتوای کاملا تکراری و کپی شده از چندین منبع مشخص بدون هیچگونه توجیه علمی و منطقی و کاملا بیفایده و بی ارزش.

پرده آخر

واقعیت دیگر آنست که افراد زمانی که به تحصیلات تکمیلی روی می آورند در اندیشه حضور دائمی در محیط شغلی حرفه ای و تخصصی مرتبط با رشته تحصیلی خود هستند. بعبارت ساده تر بطور منطقی کسی نمیرود تا عمر گرانمایه خود و هزینه های کلان ادامه تحصیل را صرف نماید فقط به این منظور که مدرک فوق لیسانس داشته باشد، زیرا زمانی که دارنده مدرک کارشناسی یک رشته تحصیلی اقدام و به تحصیلات تکمیلی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری (PHD) می نماید طبیعتا بدین منظور است که می خواهد در شغل مرتبط با رشته تحصیلی خود قرار بگیرد و یا اگر در چنین موقعیتی قرار دارد، اکنون جایگاه خود را بعنوان فردی حرفه ای و متخصص تثبیت نماید. اما سوال اینست حال که افراد با درجه بسیار پایین سطح علمی مقطع کارشناسی ارشد خود را گذرانیده اند، چگونه می خواهند بعنوان یک متخصص عملکرد حرفه ای و کارآمد در محیط شغلی خود داشته باشند؟

اخذ مدرک کارشناسی ارشد در فرد فارغ التحصیل توقع موقعیت بهتر و بالاتر و ارتقا شرایط شغلی و درآمد و شرایط اجتماعی را ایجاد می نماید. از طرف دیگر بمراتب اعتماد به وی جهت سپردن موقیعت های باارزشتر بیشتر می گردد زیرا فرد مزبور را دارای صلاحیت علمی و تخصصی می شناسند. اما با عنایت به فرازهای پیشین و مسائل و ایرادات ذکر شده در مطالب فوق تنها با یک واقعیت تلخ روبرو هستیم و آن اینست که بسیاری از دارندگان مدرک کارشناسی ارشد خصوصا آنهایی که پایان نامه خود را با حالتی غیرعادی و موضوع و محتوایی تکراری تدوین نموده اند، در واقع تنها و تنها یک مدرک در دست دارند و عملا از تخصص و دانش لازم بی بهره اند.

نگارنده با مشاهده واقعیت های موجود در جامعه دانشگاهی ضمن آسیب شناسی مقوله در جریان پایان نامه های دارای حداقل ارزش علمی، پیشنهاد می نماید برای جلوگیری از تبعات این موضوع که در آینده ای نه چندان دور گریبانگیر جامعه خواهد شد، مسئولان و مدیران مربوطه ضمن مرتفع نمودن مشکلات مراکز دانشگاهی از طرق گوناگون وضعیت پذیرش دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد را به شرایط سابق و حداقل نفرات معقول برگردادنده و برنامه ای را جهت نظارت و کنترل دقیق برشرایط تالیف و تدوین پایان نامه ها طراحی و اجرا نمایند.