ساختار فضایی شهرها

شهرها بایستی ساختار فضایی شان را مورد توجه قرار دهند. تراکم و انباشتگی جمعیت می تواند باعث افزایش هزینه های اقتصادی شود.

شکل شهر

شهرها بایستی ساختار فضایی شان را مورد توجه قرار دهند. تراکم و انباشتگی جمعیت می تواند باعث افزایش هزینه های اقتصادی شود، گستردگی بی برنامه (خزش) موجب عدم کارایی انرژی و محیط های زیستی جذاب (مانند مناطقی که دارای مکانهای عمومی متعادل هستند) عوامل محرک مناسبی برای جذب مهاجرین داخلی، افراد مستعد، سرمایه گذاری ها و مواردی از این قبیل محسوب می شوند. زمین های ارزان و قابل دسترس در جذب مهاجران بعنوان بخشی از برنامه پیشگیری از فقر در مقیاس گسترده، بگونه ای ثمربخش مفید واقع می شود. در بسیاری از شهرهای درحال توسعه، زاغه ها دربردارنده سکونتگاههای غیرقانونی هستند که بخش وسیعی از اراضی را بخود اختصاص داده اند، در برخی از شهرها اکثریت مردم در این مناطق سکونت دارند. مناطق زاغه ای و فقیر نشین، نباید بصورت جزئی و جدا مستقل از شهر دائمی مدرن در نظر گرفته شوند. همچنین، نباید به آنها به دید بخشی جدا از اقتصاد زمین های شهری نگریسته شود. توجه به ارزش های اقتصادی مناطق می تواند باعث کمک به دستیابی به مسکن جدید در هر نقطه و یا بهبود وضعیت سکونتگاهها گردد.

اگر به سازمانها، موسسات و محلی و بومی اعتماد و اطمینان کافی شود، – متاسفانه اغلب چنین نیست- تنظیم مجدد اراضی می تواند باعث ایجاد درآمدهای موثر برد – برد گردد. این نمونه را در آسیای شرقی می توان دید. زاغه ها و مناظق غیرقانونی باید بعنوان بخش اصلی ساختار فضایی شهرها، مانند کاربری زمین و عوامل پویایی آن، ارزیابی شوند، کاربری زمین بطور معنی داری از طریق سیاست های مناسب، سرمایه گذاری و اقدامات مبتکرانه می توانند تغییر یابند، تمام کاربری اراضی در دگرگونی ها و تغییرات شهری حتی در مناطق مرکز تجاری (CBD) (مانند آنچه در مانیل می بینیم) نقش دارند. بایستی اشکال متنوع کاربری اراضی نه بصورت ایستا و ثابت، بلکه بصورت پویا ارزیابی شوند. بهمین علت تحلیل اطلاعات بصورت سری های زمانی آن هم از طریق سنجش از دور در ارزیابی اولیه مهم هستند. خوشبختانه چنین اطلاعاتی قابل حصول هستند.

بررسی بافت شهر، وضعیت و تراکم فضاهای ساخته شده و فضاهای باز موجود در شهر را مشخص می سازد و در تصمیم گیری های نهایی به همین منظور توزیع بهینه خدمات و ارتقاء کیفیت فضاهای شهری نقش تعیین کننده ای دارد. شهرها سیستم های پیچیده ای هستند و بر اثر تحول زندگی دائما بر میزان پیچیدگی آنها افزوده می شود. این سیستم پیچیده که مرکب از اجزا و عناصر بی شماری است به نحوی خاص و معین ترکیب شده اند و نحوه ترکیب آنها منشأ این پیچیدگی هاست. در کشور ایران تعدادی از کلان شهرها باتوجه به ساختار کالبدی منحصر به فرد خود با مشکلات زیادی روبرو شده اند، و به نظر می رسد بافت های درونی (بافت تاریخی و میانی) این شهرها به دلیل کیفیت محیط شهری پائین ساکنین اصلی را از بافت رانده و مهاجرین روستائی و افراد فقیر را پذیرا شده اند.

فرایند  CDS عدن در کشور یمن :

فرایند  CDS عدن در کشور یمن، بوضوح نیاز به ساختارهای ویژه، بمنظور افزایش رقابت پذیری شهرها و بهبود رابطه بین مناطق سرمایه گذاری با اقتصاد کلان را مشخص می سازد. این فرایند به سرمایه گذاری مهمی که زمینه ساز رونق توان های اقتصادی قابل ملاحظه شده و منجرشکل دهی فرم فضایی شهر شده است. این فرایند در اصل سرمایه گذاری و نوسازی اداری عناصر کلیدی در توسعه اقتصاد محلی عدن واقع در یمن بشمار می روند.

چشم انداز شهری که از کارگاههای CDS عدن اتخاذ شده با مشارکت مردم محلی نتنها تدوین استراتژی های محلی را بمنظور تقویت اقتصاد شهری به اطلاع عموم میرساند، بلکه زمینه ساز یک برنامه سرمایه ای گسترده تر درباره زیرساختها برای شهر و منطقه شد. استرانژی CDS عدن بر روی تقویت اقتصاد از طرق ذیل تمرکز یافته بود :

1- بهبود کارایی عملکردی فرودگاهها، بندرگاهها و مناطق آزاد تجاری.

2- اتصال نواحی عمده اقتصادی به اقتصاد شهری وسیعتر از طریق سرمایه گذاری در محورهای مناطق صنعتی.

3- بهبود کلی محیط کسب و کار عمومی.

همچنین اقداماتی در جهات تقویت کارآیی ادارات و اصلاح سیاستها در راستای اعتماد بخشی به سرمایه گذاران تمرکز یافته بود. تسهیل مقررات تجاری، نوسازی ادارات و مدیریت اطلاعات و تکنولوژی ارتباطات از دیگر اقدامات است.

چنین اقدامات اولیه در راستای توسعه اقتصاد محلی کمکهای فراوانی را دریافت کرد و این همزمان با آغاز فرایندهای CDS پروژه توسعه شهری پورت با برنامه ای 12 ساله بود. این طرح با هزینه 96 میلیون دلار توسط بانک جهانی حمایت مالی شده تا زیرساخت های حمل و نقل را بهبود بخشد و نیز به اصلاح نواحی تجاری، و برنامه های سرمایه گذاری پرداخته، تا منابع برای ظرفیت های محلی و نوسازی ادارات شهر را فراهم سازد.

منابع :

کتاب : راهنمای استراتژی های توسعه شهری، بهبود عملکرد شهر/ تالیف : اتحادیه شهرها/ ترجمه دکتر اصغر ضرابی – حمید صابری / دانشگاه اصفهان، 1389 : 67 – 69.

(Source : Cities Alliance (2003a, pp. 10- 11. 2005, pp. 59- 63