کاربرد سنجش از دور در پژوهش های علوم میان رشته ای

سنجش از دور این توانایی را به محققین می دهد تا با شناخت، آگاهی و دید دقیق بر جزئیات منطقه طرح های پیشنهادی خود را بررسی و عملیاتی نمایند. با تسلط بر سنجش از دور می توان بر محیط مورد نظر بطور کامل مسلط بود  تمامی جوانب ممکن را پیش بینی نموده و با راه کارهای آماده وارد جریان اجرای پروژه شد.

سنجش از دور (یا دورکاوی – سنجش از راه دور) Remote Sensing دانش، فناوری و هنر به دست آوردن اطلاعات قابل اطمینان کمی یا کیفی درباره اشیا، پدیده ها و محیط که از طریق جمع آوری و اندازه گیری امواج الکترومغناطیس از شی در طول موج های خاص به وسیله یک یا چند سنجنده، تحلیل و تفسیر تصاویر ماهواره ای یا پهپاد بدون حضور فیزیکی در محل و تماس مستقیم است.

معمولاً هر ماهواره چندین سنجنده دارد که توسط آن ها کار تصویربرداری انجام می شود. ارتفاع ماهواره های سنجش از دور غالباً بیشتر از 700 کیلومتر و کمتر از 1500 تا 1600 کیلومتر می باشد. که این ارتفاع کمتر از ارتفاع ماهواره های GPS می باشد ؛ زیرا به دقت موقعیتی کمتری نیاز می باشد. هر سنجنده کاربرد متفاوتی دارد و با توجه به کاربرد مورد نظر طراحی می گردند. بطور مثال سنجنده هواشناسی دقت مکانی پایینتری دارد.

طیف الکترومغناطیس:

تابش الکترومغناطیسی(Electro-Magnetic Radiation) بعلت اتمها و مولکولهای موجود در مواد می باشد. اتمها حاوی هسته‌هایی با بار مثبت بوده که توسط الکترون‌های اربیتالی در برگرفته شده اند که دارای تراز مجزای انرژی میباشند. انتقال الکترونها از ترازی به تراز دیگر باعث تابش اشعه هایی با طول موجهای مجزا می شود. در نتیجه طیفی بنام طیف الکترومغناطیسی ایجاد میشود. این طیف (EMR) که از یک شیء بازتاب می‌یابد، منبع معمول داده های سنجش از دور است.

در سنجش از دور، طبقه بندی امواج الکترومغناطیسی بر اساس موقعیت طول موج آنها در طیف الکترومغناطیس انجام می‌گیرد. متداول‌ترین واحدی که برای اندازه گیری طول موج در طیف الکترومغناطیس مورد استفاده قرار می گیرد، میکرومتر است. یک میکرومتر معادل یک میلیونیم متر می باشد. همچنین باید توجه داشت که بخشهای طیف الکترومغناطیسی به کار رفته در سنجش از دور در امتداد یک طیف پیوسته قرار می گیرند که مقدار آنها نسبت به یکدیگر تا حد توان ده(بطور پی در پی) تفاوت دارد.

فناوری سنجش از دور باعث از محدوده وسیعی در طیف الکترومغناطیسی شامل امواجی با طول موج بسیار کوتاه(اشعه گاما) تا بسیار بلند(امواج رادیویی) می‌شود.

محدوده طول موج طیف الکترومغناطیس دارای محدوده‌ای با اسامی متفاوت از اشعه گاما، اشعه X، اشعه فرابنفش، نور مرئی، اشعه مادون قرمز تا امواج رادیویی‌(بترتیب از طول موج‌های کوتاهتر به بلندتر) می‌باشد. بخش مرئی چنین نموداری بی نهایت کوچک است، زیرا حساسیت طیفی چشم انسان بین 4/0 میکرومتر تا 7/0 میکرومتر است. بطوریکه رنگ آبی تقریباً بین طول موج 4/0 میکرومتر تا 5/0 میکرومتر، رنگ سبز تقریباً بین طول موج 5/0 میکرومتر تا 6/0 میکرومتر و رنگ قرمز تقریباً بین طول موج 6/0 میکرومتر تا 7/0 میکرومتر می باشد.

محدوده طیف الکترومغناطیس در سنجش از دور

محدوده طیف الکترومغناطیس قابل دید توسط چشم انسان(سیگنال‌ها از طریق گیرنده های چشم به مغز برده می‌شود و تفاوت بین آنها، حس تشخیص رنگ‌ها را به انسان می دهد. )
انرژی ماوراء بنفش به انتهای نور آبی بخش طیف مرئی متصل است. در انتهای نور قرمز محدوده ‌طیف مرئی، سه نوع امواج مادون قرمز وجود دارد که عبارت هستند از:

1. مادون قرمز نزدیک: از 7/0 میکرومتر تا 3/1 میکرومتر

2. مادون قرمز میانی: از 3/1 میکرومتر تا 3 میکرومتر

3. مادون قرمز حرارتی: بیش از 3 میکرومتر

در طول موجهای بیشتر (1 میلی متر تا 1 متر)، بخش امواج کوتاه(میکروویو) طیف وجود دارد.

اکثر سیستم های سنجش متداول در یک یا چندین بخش از قسمتهای مرئی، مادون قرمز یا میکروویو طیف الکترومغناطیس فعالیت می کنند. به عبارت دیگر هر یک از سیستم های سنجنده(Sensor) به نواحی خاصی از طیف الکترومغناطیس حساس بوده و قسمتی از خصوصیات طیفی اجسام را ثبت می کنند.

تهیه بانک اطلاعاتی در زمینه مورد مطالعه

بازیابی فضایی

تهیه نقشه

تحلیل اثر توپوگرافی در سایت های مورد مطالعه

تعیین حریم و محدوده عملیاتی