اعتقادات دینی آریاها

بسیاری از محققین آریاها را میترا پرست دانسته اند ، احتمالا چون میترا ( مهر) و خورشید اغلب با هم اشتباه می شوند و خورشید چه به صورت وابسته به میترا و چه بشکل خدای آفتاب تابان ، مورد پرستش همه اقوام آریایی بوده است این اشتباه حاصل شده که میترا برترین خدای آنان بوده است

میترا چه در وداها و چه در اوستای متاخر اهمیت بسزایی داشته و در بین اقوام دیگر آریایی مانند رومیها و یونانیها نیز پس از رخنه میترائیسم از ارزش بسیار برخوردار بوده است ولی برعکس تصور برخی از پژوهشگران هیچگاه برترین خدای آریائیان محسوب نمی شده است.

آریاها عناصر و فنومهای طبیعی را پرستش می کردند و در ادوار نخستین نیز همه نیا پرست بوده اند ، که دنباله مذهب توتم پرستی است . آتش و اجاق خانوادگی هم که توسط پسر ارشد و به نیابت از نیای خانواده یا عشیره نگهداری می شده است ، مورد ستایش بوده است. نیایش اجاق خانوادگی با مذهب نیا پرستی ارتباط مستقیم داشته و ستایش آتش نیز از همین مذهب سرچشمه گرفته است. خدای آتش در بین اقوام ودایی بنام آگنی نامیده می شده و از خدایان محبوب و مورد علاقه آنان بشمار می رفته است . هندوان او را واسطه انسان و خدایان می دانسته اند . از خدایان بزرگ این اقوام می توان وارونا، ایندرا و میترا را نام برد. بسیاری از محققین معتقدند که ایندرا در آغاز مهمترین خدای آریا ها بوده است. اسمیس می نویسد :

« بزرگترین خدای آریاهای نخستین ایندرا بود که خدای جنگ محسوب می شد. او در نوشیدن سوما (soma ) ، قدرت و جنگاوری و نیروهای بی مهار و وحشی و شهوت از همه سر بود. او یک انسان غول پیکر و غول قدرت و مافوق بشر به شمار می رفت که در خوردن و نوشیدن سیری نداشت.»

 در مذهب ابتدا این مردم از الهه و خدایان مونث نشانی نبود زیرا پیوسته با خشونت و تخریب و قتل و غارت سر و کار داشتند. مهمترین آداب و شعایر آنها قربانی بود که آنها را می سوزاندند تا آتش و دودی که از آن برمی خواست به آسمان رفته و به خدایان برسد. بعبارت دیگر قربانی فقط برای جلب نظر و رضای خدایان تقدیم می شد نه به منظور انجام نیک و اخلاقی . آنان معتقد بودند که با اجرای مراسم قربانی بین خدایان و قربانی دهندگان عهدی بسته می شود که خدایان مجبور به ایفای آن می گردند