سکه های عثمانی / آقچه

در این مجموعه گفتارها به معرفی ویژگی های ظاهری و تاریخی سکه های عثمانی پرداخته خواهد شد.

آقچه :
یکی از سکه های نقره ای که دولت عثمانی از ابتدای برقراری مورد استفاده قرار داد، آقچه نام داشت. اولین سکه آقچه در شهر بورسا و توسط غازی اورهان بیگ در سال 1327 هجری قمری ضرب گردید.

سکه های اورهان بیگ ضرب شده در بورسا

آقچه واحد پایه پول عثمانی شناخته می شود. در سکه های آقچه اولیه تاریخی ضرب نگردیده و نام پادشاهان دیده می شود. و تنها از دوران بایزید یکم است که تاریخ ضرب سکه بر روی سکه های عثمانی ضرب می گردد.
براساس منابع تاریخی یک آقچه برابر با یک پارا و همچنین هر 120 آقچه برابر با یک قروش بود.

برابری آقچه در مقابل یک سکه طلا در طی سال های مختلف

و در نهایت در سال 1687 میلادی واحد پولی آقچه منسوخ گردیده و قروش بعنوان پایه پولی سیستم مالی عثمانی انتخاب گردید. بعد از این تاریخ دیگر هیچگاه سکه ای تحت عنوان آقچه ضرب نگردید. سکه های قروش که جانشین آقچه گردیدند از جنس مس بودند.

دلیل نامگذاری آقچه 

آق یا آک در زبان ترکی به معنای سفید، تمیز و درخشان و براق می باشد. در ادبیات فولکلور آناتولی جمله ای هست که می گوید Ak akçe kara gün içindir (پول سفید برای روزهای سیاه است). همچنین در دوران اولیه حکومت عثمانی لفظ آقچه به معنای پول نقره نیز بکار میرفت. اما از سده پانزدهم میلادی به بعد به معنای عمومی پول رایج امپراتوری عثمانی به کار برده شد. 

مشخصات عیار و وزن

سکه های آقچه در اوایل دوران عثمانی دارای عیار 900 نقره بودند (یعنی از 90% نقره و تنها 10% سایر فلزات تشکیل می گردید). به لحاظ وزنی نیز وزنی معادل 6 قیرات برابر با 1.15 گرم داشتند. اما عیار و همچنین وزن سکه ها ثابت نماند و در دورانهای بعد براساس حوادث و اتفاقات تاریخی مرتبا هم عیار و هم وزن سکه های آقچه دستخوش تغییرات می گردید. 

رو و پشت سکه های آقچه

در روی سکه ها با نیت رساندن پیام جامعه اسلامی امپراتوری عثمانی کلمه شهادتین و اسما خلفای چهارگانه ضرب میشد. در پشت سکه نیز نام پادشاه مربوط به زمان ضرب سکه نقر می گردید. در دورانی موسوم به دوران فترت که امیر تیمور بر آناتولی ظفر یافته بود در روی سکه ها نام امیر تیمور نیز ضرب می گردید که البته اند زمانی پس از او این نام نیز حذف گردید.

مشخصات تاریخی

در دوران اولین پادشاه عثمانی در سرزمین آناتولی سکه های فراوانی مربوط به سلاجقه روم و سایر امیرنشین های خودمختار (اصطلاحا بَی لیک ها) وجود داشت. بنیانگذار سلسله عثمانی نیز سکه ای از جنس نقره برای خود ضرب نمود که روی آن عبارت عثمان بن ارطغرل نوشته شده بود. این سکه ها دارای 15 میلیمتر قطر و 0.68 گرم (اندکی بیش از نیم گرم) وزن داشتند. از این رو قدیمی ترین سکه های آقچه عثمانی مربوط به دومین پادشاه عثمانی یعنی اورهان بیگ هستند. این سکه ها اولین بار در سال 1327 میلادی در شهر بورسا ضرب گردیدند. سکه های اورهان بیگ در طرف روی سکه کلمه شهادتین و نام خلفای چهارگانه را داشتند و در پشت سکه عبارت اورهان بن عثمان و همچنین نام شهر بورسا بعنوان محل ضرب نوشته شده بود.