تاریخچه تولید شیشه کریستال در ایران

شیشه های کریستال به آن دسته از شیشه ها اطلاق می شود که کاملا شفاف بوده و دارای خواص مطلوب از نقطه نظر شکست و تجزیه نور باشند. براساس تعاریف جدید، شیشه کریستال سربی باید حاوی حداقل 24% اکسید سرب و ضریب شکست 545/1 باشد.

شیشه های کریستال به آن دسته از شیشه ها اطلاق می شود که کاملا شفاف بوده و دارای خواص مطلوب از نقطه نظر شکست و تجزیه نور باشند. براساس تعاریف جدید، شیشه کریستال سربی باید حاوی حداقل 24% اکسید سرب و ضریب شکست 545/1 باشد. شیشه کریستال سربی برای اولین بار توسط یک شیشه گر انگلیسی بنام (جرج روانس کرافت) در قرن هفدهم میلادی ساخته شد. او در جستجوی راه حلی بود که مرغوبیت محصول بلوری تولید خود را از لحاظ شفافیت بیشتر کند.

نخستین شیشه جدید که توسط وی تولید شد ترکیبی بود از کربنات پتاس، کوارتز، ماسه خالص و مقادیر ناچیزی از نیترات پتاس که برای خنثی کردن دیرگدازی سنگ چخماق ضروری بود، باعث ترد شدن شیشه و پیدایش شبکه ای از ترک خوردگی های ریز و در نهایت خطرناک در این نوع شیشه شد. جرج با افزودن اکسید سرب بر این عیب غلبه کرد و در نتیجه شیشه هایی با شفافیت و کیفیت مطلوب ساخته شد که اساس شیشه های کریستالی سربی کنونی را تشکیل می دهد.

از نظر تاریخی دو دسته شیشه کریستال با ترکیبات متفاوت ساخته شده است که عبارتند از :

شیشه کریستال پتاسی که ساخت این نوع شیشه ابتدا در ناحیه بوهمیا کشور چک رواج یافت.

گروه دوم شیشه های کریستال سربی که به کریستال انگلیسی معروف است و تولید آن همانگونه که از اسم آن پیداست ابتدا در کشور انگلستان آغاز گردید. ولی در حال حاضر بعضی از کشورها به ساخت شیشه های کریستالی اقدام نموده اند که به جای استفاده از اکسید سرب که به محیط زیست مضر می باشد، جهت کریستالی نموددن محصولات در فرمولاسیون خود از کربنات باریم استفاده می کنند. نظر به زیبا پسندی ایرانیان و فرهنگ مصرف محصولات کریستال در ایران تا سال 1345 کلا شیشه های کریستال مصرفی از کشور چکسلواکی سابق وارد می شد و هیچ تولید کننده ای به دلیل مشکلات رقابتی قابل پیش بینی در فروش، در پی ایجاد این صنعت نبود. شرکت شیشه ایران (قدیمی ترین شیشه ساز صنعتی ایران) در این راه پیشقدم گردید و در بین سالهای 50 – 1345 طی یک دوره 5 ساله شیشه کریستال سربی تولید نمود. این واحد با استفاده از کارشناسان ایتالیایی اقدام به نصب و راه اندازی 6 عدد پاتیل (بوته) سرامیکی برای تولید شیشه های کریستالی رنگی و یک کوره ذوب پیوسته با ظرفیت 3 تن در روز برای تولید کریستال بی رنگ نمود. شیشه های تولید شده در این واحد دارای 13 تا 14 درصد اکسید سرب بود که عملیات فرم دهی و ذوب توسط استادکاران ایتالیایی انجام میشد.

بیشتر تولیدات این واحد شامل لیوان، زیر سیگاری، کاسه و جام پایه دار بود که تنها قسمت بسیار کمی از آن بصورت خیلی ساده تراشکاری می شد. تولید این نوع محصولات به مدت 5 سال ادامه داشت و به دلیل فقدان سیاست های حمایتی از تولیدات داخلی کارخانه مذکور کلیه های فعالتهای تولیدی خود را در حوالی سال 1350 متوقف نمود.